Τετάρτη 15 Μαΐου 2019

Έφηβοι, γονείς και σύνδρομο ‘άδειας φωλιάς’


Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Μαρία Σκαρλάτου
Ο όρος «σύνδρομο της άδειας φωλιάς«, έκανε την εμφάνισή του τη δεκαετία του 1970 και χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονται συχνά οι γονείς που τα παιδιά τους φεύγουν από το σπίτι και ξεκινούν το «πέταγμά» τους μακριά από τη «φωλιά» της οικογένειας. Για τους γονείς που τα παιδιά τους φοιτούν στην τελευταία τάξη του λυκείου και θα φύγουν στο τέλος του καλοκαιριού για να χαράξουν τη δική τους πορεία στη ζωή είτε ως φοιτητές, είτε για να εργαστούν, ένας καινούργιος κύκλος ζωής αρχίζει με πολλά, συχνά έντονα και αντικρουόμενα συναισθήματα και για τις δύο πλευρές.
Μια συνηθισμένη φράση που ακούγεται κυρίως από την Ελληνίδα μάνα είναι: πώς θα μπω τώρα στο δωμάτιο του παιδιού και θα το βλέπω άδειο;; Αυτό το άδειο δωμάτιο συμβολίζει πολλά… το μεγάλωμά του «παιδιού», την απομάκρυνση γεωγραφική και συναισθηματική από τους γονείς, το καινούργιο ξεκίνημα, τη δική του ζωή, την καθημερινότητά του από την οποία οι γονείς θα απουσιάζουν…
Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς χαρακτηρίζεται από αίσθηση απώλειας γιατί χάνεται η καθημερινή επαφή με τον έφηβο, η καθημερινή έγνοια, η φροντίδα, η ρουτίνα. Μπορεί για το γονιό να είναι μια φάση που χαρακτηρίζεται από απογοήτευση, έλλειψη στόχων και σχεδίων για το μέλλον και τη ζωή, κατάθλιψη, κλείσιμο στον εαυτό. Μια κρίση της γονεϊκής ταυτότητας που εκφράζεται με υπαρξιακά ερωτήματα του τύπου: Ποιος/ποια είμαι; Πού πάω; Τι νόημα έχει τώρα η ζωή; Χωρίς το παιδί μου; Επηρεάζει και τους δύο γονείς αλλά οι αντιδράσεις φαίνονται περισσότερο στη συμπεριφορά της μητέρας από τη στιγμή που εμπλέκεται περισσότερο με τα παιδιά. Με άλλα λόγια, η κλασσική Ελληνίδα μάνα η οποία για χρόνια ξυπνούσε η ίδια τα παιδιά για να μην τα τρομάξει το ξυπνητήρι, τους ετοίμαζε πρωινό, θύμιζε να φορέσουν μπουφάν γιατί κάνει ψύχρα!!! Όταν το παιδί φεύγει από το σπίτι αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που ήταν «δική της» δουλειά χάνονται και συχνά νιώθει άχρηστη με τόσο ελεύθερο χρόνο, δεν ξέρει πώς να τον αξιοποιήσει…. δε βρίσκει νόημα στην καθημερινή ζωή. Φυσικά και για τον πατέρα είναι μεγάλη η αλλαγή. Ακόμη κι αν δεν εμπλέκεται καθημερινά τόσο όσο η μητέρα, το γεγονός ότι το σπίτι αδειάζει έχει ψυχολογικό αντίκτυπο.
Πριν φτάσει η ώρα το παιδί ή τα παιδιά φύγουν από το σπίτι, είναι καλό βήμα οι γονείς σταδιακά να προετοιμάζονται ψυχολογικά για τον επόμενο κύκλο ζωής. Δεν πρέπει να ξεχνούν τον εαυτό τους και είναι σημαντικό να μην ταυτίζονται με το γονεϊκό τους ρόλο. Να μην ξεχνούν ότι είναι προσωπικότητες ξεχωριστές από το παιδί τους. Όταν έχουν δική τους ζωή: επαγγελματική, προσωπική, κοινωνική δίνουν στους εφήβους ένα καλό πρότυπο αυτοφροντίδας. Ο γονέας που έχει και δική του ζωή και δεν περιμένει να ζήσει μέσα από το παιδί του, το αφήνει ελεύθερο να κάνει επιλογές που ταιριάζουν στις επιθυμίες και ανάγκες του. Έτσι το παιδί δεν κουβαλά στις πλάτες του, τις προσδοκίες των γονιών θυσιάζοντας τις δικές του επιθυμίες.
Από την άλλη, οι αλλαγές που έχουν επέλθει στην σύγχρονη ζωή κυρίως λόγω τεχνολογίας βοηθούν ώστε αυτός ο αποχωρισμός γονιών –εφήβου, να μην είναι τόσο επώδυνος σε σχέση με παλαιότερα. Η επικοινωνία με τα παιδιά που βρίσκονται μακριά, είναι πολύ πιο εύκολη και γρήγορη σήμερα: τηλεφωνική, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, μέσω του διαδικτύου. Όλα αυτά έχουν συμβάλλει στον μηδενισμό των αποστάσεων και στη μείωση του πόνου του αποχωρισμού.
Σήμερα παρατηρείται μια σημαντική εμπλοκή των γονέων στην φοιτητική ζωή των παιδιών τους. Κάτι τέτοιο δεν παρατηρούνταν στις προηγούμενες δεκαετίες. Πολλοί είναι οι γονείς που επισκέπτονται συχνά τα παιδιά τους καλύπτοντας τις δικές τους γονεϊκές, συναισθηματικές ανάγκες: μη χάσω το ρόλο μου ως γονιού, να είμαι κοντά, να ξέρω τι γίνεται, να πλένω, σιδερώνω, μαγειρεύω στο παιδί. Εδώ ανοίγεται ένα άλλο κεφάλαιο: δεν αφήνουν τα παιδιά τους να αυτονομηθούν, τα κρατάνε πίσω συναισθηματικά, δεν τα αφήνουν να χαράξουν τη δική τους πορεία στηριζόμενα στις δικές τους δυνάμεις….
Ακόμη κι έτσι όμως ο αποχωρισμός εμπεριέχει ψυχικό πόνο και αίσθηση απώλειας.
Αυτός ο αποχωρισμός, ειδικά μετά τον πρώτο καιρό που είναι πιο έντονα τα συναισθήματα, δημιουργεί καινούργιες συνθήκες. Οι γονείς έρχονται μπροστά στην ανάγκη να επανεξετάσουν τη δική τους συντροφική- συζυγική σχέση, κάτι που η καθημερινή φροντίδα των παιδιών δεν άφηνε πολλά περιθώρια να συμβεί. Άλλα ζευγάρια σε αυτή τη φάση κάνουν μια καινούργια αρχή, πιο ώριμη και ουσιαστική στη σχέση τους, κάποια άλλα ανακαλύπτουν πόσο έχουν απομακρυνθεί ο ένας από τον άλλο και ότι δεν επιθυμούν να καλύψουν αυτή την απόσταση πια και ακολουθούν χωριστούς δρόμους. Ο ελεύθερος χρόνος που έχουν οι γονείς αυξάνεται και μπορούν να θέσουν μετά από καιρό τους δικούς τους προσωπικούς στόχους. Η αποχώρηση των παιδιών από τη γονεϊκή φωλιά είναι η αρχή για να δημιουργηθούν νέες ενήλικες σχέσεις ανάμεσα στα δύο μέρη. Φυσικά αυτό δεν συμβαίνει αυτόματα, θέλει το χρόνο του.
Κάποιες φορές η εξέλιξη των παιδιών στην ενήλικη ζωή τους μπορεί να μην είναι η αναμενόμενη, να χαρακτηρίζεται από αποτυχίες ή προβλήματα, γεγονός που θα αλλάξει το σύνδρομο της άδειας φωλιάς στη συγκεκριμένη οικογένεια. Μια άλλη ενδιαφέρουσα κατάσταση που παρουσιάζει αυξητική τάση στην εποχή μας, λόγω των οικονομικών συνθηκών, είναι η επάνοδος των παιδιών στο πατρικό τους. Ακόμη και τότε όμως οι ισορροπίες πρέπει να κρατιούνται, να μη φέρονται στο παιδί σαν παιδί, οι ρόλοι να γίνονται ενήλικοι και ισότιμοι.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, οι αποχωρισμοί είναι δύσκολοι. Το σημαντικότερο για τους γονείς είναι να συνειδητοποιήσουν ότι όταν το παιδί τους φεύγει από το σπίτι αυτό δεν σημαίνει ότι «χάνεται» η σχέση τους. Η σχέση δεν χάνεται, απλά αλλάζει μορφή, διαφοροποιείται, ωριμάζει, ενηλικιώνεται.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου